کد مطلب:28906 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

ربط حادث به قديم در فلسفه چگونه توجيه مي شود؟

ين مسأله در فلسفه ملاصدرا، به زيباترين شكل حل گرديده است. مشكلي كه فلسفه غرب در اين زمينه دارد، اين است كه گمان مي كند خدا در زمان عمل مي كند و در نتيجه، اين سؤال پديد مي آيد كه عمل موجود تا زمان مند در زمان، چگونه ممكن است؟ حل اين مسأله در فلسفه اسلامي، مبتني بر مقدماتي است كه اين مقدّمات هنوز در فلسفه غرب به درستي درك نشده است؛ از جمله: الف) حادث، اعم از حادث ذاتي و زماني است. بنابراين ممكن است چيزي ذاتاً حادث باشد (يعني وجود عين ذات او نباشد)؛ ولي از نظر زماني قديم باشد، مانند مجردات. ب ) غربي ها براساس فلسفه يهود، معتقداند كه آفرينش در «آن» - كه جزئي از زمان است - صورت مي گيرد؛ در حالي كه منطقاً لازم نيست كه آفرينش حتماً در زمان صورت پذيرد؛ بلكه زمان نيز خود مخلوق و از توابع خلق ماده است. بنابراين فعل الهي لزوماً در زمان واقع نمي شود، بلكه خود زمان نيز يكي از افعال او است. ج ) جعل دوگونه است: جعل بسيط و جعل مركب. اين مهم نيز در فلسفه غربي مورد غفلت واقع شده و يكي از اساسي ترين بن بست هاي غربي ها، در تبيين رابطه حادث و قديم (ارتباط خدا با جهان) مي باشد. آنان چنين مي پندارند كه خداوند اول اجزائي را مي آفريند و سپس يكي يكي بر اساس نوعي طرح و تدبير آنها را به حركت و تغييراتي وا مي دارد تا آن كه وضع موجود جهان پديد آيد (!) در حالي كه بر اساس فلسفه اسلامي و با تكيه بر آيه شريفه {A{/Bوَ ما أَمْرُنا إِلاَّ واحِدَةٌ{w1-5w}{I54:50I}/}...A}{M؛ امر ما جز يك امر نيست M} تمام هستي به جعل بسيط و امر واحد خلق و انتظام يافته اند؛ يعني، خداوند از آغاز، آن گاه كه نه زماني بود و نه زمان بندي، چيزي را خلق نمود كه به موجب آن، مرحله به مرحله چيزهاي نو به نو پديد آيند و حركت ها و دگرگوني ها رخ دهد و جهان با نظم شگفت انگيزي سامان يابد. با اين توضيحات مشكل، رابطه قديم و حادث و مسأله ارتباط محرك و متحرك به خوبي روشن مي شود. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- جهان بيني در فلسفه ما (ترجمه قسمت اول از فلسفتنا)، شهيد سيد محمد باقر صدر، ترجمه: سيد محمد حسيني 2- مقالات فلسفي،شهيد مطهري 3- اصول فلسفه و روش رئاليسم،علامه طباطبايي - شهيد مطهري 4- آموزش فلسفه، ج 1 و 2،محمد تقي مصباح يزدي